Przynależność administracyjna parafii jarocińskiej w latach 1918-1939
Przez cały okres międzywojenny Jarocin wchodził w skład archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej, pozostającej w unii personalnej od 16 lipca 1821 r. W omawianym okresie arcybiskupami tejże archidiecezji byli: Edmund Dalbor (1915-1926) i August Hlond (1926-1948).
Zmiany administracyjne względem przynależności parafii jarocińskiej, wraz z całym dekanatem jarocińskim, miały miejsce wewnątrz tej metropolii. Do 1925 r. miasto wchodziło w skład archidiecezji poznańskiej, a od 1925 r. podporządkowane zostało archidiecezji gnieźnieńskiej. Powyższe zmiany miały na celu ujednolicenie obszaru administracji kościelnej. Wynikały z istnienia dwóch niewygodnych enklaw należących do archidiecezji gnieźnieńskiej, a oddzielonych przez terytorium archidiecezji poznańskiej. Podczas przygotowań do nowego podziału administracyjnego Kościoła w niepodległej Polsce, arbp Edmund Dalbor zaproponował zlikwidowanie kłopotliwych enklaw poprzez zamianę niektórych dekanatów. Propozycje te zostały przyjęte przez Zjazd Biskupów w Częstochowie (2-4 lipca 1924 r.) i znalazły odzwierciedlenie w bulli cyrkumskrypcyjnej Vixdum Poloniae unitas papieża Piusa XI z 28 października 1925 r.: Archidioecesis autem Gnesnensis, cuius metropolitana ecclesia sub titulo Assumptionis Beatae Mariae Virginis in urbe Gniezno, in palatinatu Poznań, sita est, seuentes amplectetur decanatus: Gnesnensem, Bydgostiensem urbanum, Bydgostiensem suburbanum, Czerminensem, Gniewkoviensem, Janowiecensen, Jarociniensem, Iuniwladislaviensem, […]. Na mocy jej postanowień oraz dekretu wykonawczego nuncjusza apostolskiego arcybiskupa Lorenzo Lauri z 11 listopada 1925 r. odłączono od Gniezna na rzecz archidiecezji poznańskiej dwa dekanaty: krotoszyński i ołobocki. W drodze rekompensaty przyłączono do Gniezna z archidiecezji poznańskiej również dwa dekanaty: właśnie jarociński oraz miłosławski.
W czasie, gdy Jarocin wchodził w skład archidiecezji poznańskiej, tamtejszymi wikariuszami generalnymi, czyli zastępcami ordynariusza stojącymi na czele konsystorza (kurii) arcybiskupiej i kierującymi administracją danej archidiecezji, byli: Robert Weimann (1915-1920) i Czesław Meysner (1920-1928). W okresie przynależności miasta do archidiecezji gnieźnieńskiej funkcje wikariuszy generalnych sprawowali: Antoni Laubitz (1920-1939) oraz Edward van Blericq (od maja 1939 r.)
Reorganizacje związane z parafią jarocińską miały też miejsce na niższym szczeblu administracji kościelnej. Dekretem Edmunda Dalbora z 30 czerwca 1918 r. utworzony został dekanat jarociński. Powstał on kosztem wyłączenia dziesięciu parafii z dekanatu nowomiejskiego, do którego między innymi przynależało wcześniej miasto: Decanatum Neomestensem, Archidioecesis Posnaniensis, propter nimiam eius amplitudinem in duas partes dividimus, quarum altera vetere nomine decanatus Neomestensis gaudebit, altera nomem decanatus Jarociniensis obtinebit. […] Decanatui Jarociniensi adscribimus ecclesias: Brzóstków, Golinia, Jarocin (Jarotschin), Lutynia, Pogorzelica, Siedlemin, Sławoszew, Wilkowyja, Witaszyce et Żerków.
Dziekanem dekanatu jarocińskiego został Stefan Łowiński, proboszcz w Żerkowie, dotychczasowy dziekan dekanatu nowomiejskiego. Funkcję tę sprawował aż do śmierci 28 maja 1925 r. Nowym dziekanem jarocińskim wyznaczony został z dniem 2 września 1925 r. Jan Chrzan, także proboszcz żerkowski.
Autor: Ilona Kaczmarek
Bibliografia:
Elenchus omnium ecclesiarum et universi cleri archidioecesis posnaniensis pro anno domini 1918, 1919.
„Kościelny Dziennik Urzędowy dla Archidyecezyi Gnieźnieńskiej i Poznańskiej”, 33 (1918), nr 6.
Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (968-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 21 (1970).
„Miesięcznik Kościelny”, 40 (1925), nr 6, nr 10, nr 12.
Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. II, Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, Poznań 1964.
Wilk S., Archidiecezja gnieźnieńska pod rządami arcybiskupów: Edmunda Dalbora (1915-1926) i Augusta Hlonda (1926-1948), w: 1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000.
Zbiór ustaw archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej, t. I, wyd. S. Bross, Poznań 1934.
