Andrzej Radoliński herbu Leszczyc (zm. 1681)
Historia rodziny Radolińskich już od II połowy XVII w. wiąże się ściśle z dziejami Jarocina. W 1661 r. przedstawiciel jej młodszej linii – Andrzej Radoliński wszedł w posiadanie miasta i uczynił z niego podstawę swojej fortuny.
Andrzej Radoliński pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, której gniazdem rodowym była wieś Radolina, położona 16 km od Konina. Jego ojciec – Stanisław Radoliński, dziedzic Brudzewa i części Radoliny, dzięki udanym transakcjom i posagom dwóch kolejnych żon – Anny Bieganowskiej herbu Grzymała (matki Andrzeja) i Zofii Chwałkowskiej herbu Odrowąż, pomnożył majątek i zaczął budować podwaliny przyszłej fortuny, co ułatwiło późniejszą karierę syna.
Po śmierci Stanisława Radolińskiego w 1619 r. opiekunem Andrzeja został jego krewny Jan Dobczyński, właściciel części rozdrobnionych wówczas włości jarocińskich. Zapewne dzięki jego staraniom Andrzej Radoliński kształcił się w kaliskim kolegium jezuickim. Po jego ukończeniu ok. 1624 r. został praktykantem w kancelarii sądu grodzkiego w Kaliszu, a następnie podpiskiem sądowym. Nabywszy doświadczenia, objął ok. 1656 r. stanowisko kaliskiego pisarza grodzkiego, który to urząd miał sprawować przez dziewięć lat. Funkcja ta stanowiła niezmiernie intratne zajęcie, toteż jak można przypuszczać Andrzej Radoliński z tej szansy należycie skorzystał, o czym świadczą kolejne nabytki, którymi powiększał stopniowo swój stan posiadania.
W tym też czasie pełnił również inne, nie mniej ważne funkcje publiczne. Dwukrotnie miał być wybierany, na sejmikach w Środzie Wielkopolskiej, posłem z województwa kaliskiego na sejm walny w Warszawie. Na pewno został obrany w styczniu 1662 r., jest bowiem odnotowany w rejestrze posłów koronnych i litewskich na sejm tegoż roku.
Oprócz reprezentowania braci szlacheckiej na sejmie walnym, według Niesieckiego miał też Andrzej Radoliński być dwukrotnie wybierany deputatem województwa kaliskiego do Trybunału Koronnego w Piotrkowie. Sprawowanie funkcji poselskiej czy też deputackiej, choć nie przynosiło oficjalnych korzyści materialnych, stanowiło jednak istotną pomoc w dalszej karierze publicznej. W 1665 r. Andrzej Radoliński występuje już jako surrogator poznański (sędzia grodzki), a wkrótce potem zostaje również – według ustaleń S. Karwowskiego – podstarościm poznańskim. Uwieńczeniem jego kariery było otrzymanie 9 czerwca 1671 r. nominacji na kasztelana krzywińskiego. Nominacja na senatora, czyli możliwość zasiadania na fotelu wojewody lub kasztelana w senacie Rzeczypospolitej, był to awans, którym szczycili się, o którym pamiętali potomkowie przez wiele następnych pokoleń. W 1678 r. Andrzej Radoliński dostąpił kolejnego zaszczytu, został wyznaczony z ramienia senatu jednym z rezydentów przy osobie króla, panującego wówczas Jana III Sobieskiego.
W ciągu całego życia Andrzej Radoliński zgromadził znaczny majątek (m.in. Sarbię, Łosiniec, Jaruntowo, część Gąbiewa). Pod koniec życia występuje również jako dziedzic Pleszewa i kilku sąsiednich wsi. Jednak najważniejszym i największym nabytkiem staje się Jarocin, odkupiony z rąk Andrzeja Przyjemskiego, chorążego kaliskiego.
Nowy pan sprzyjał rozwojowi Jarocina. Już 3 maja 1661 r. wydał pierwszy przywilej dla cechu garncarzy, a w 1668 r. uzyskał od króla Jana Kazimierza zgodę na odbywanie się w mieście ośmiu jarmarków w ciągu roku. Dbając o dobrobyt i bezpieczeństwo mieszczan, ustanowił pierwszą straż ogniową, mającą zapobiegać częstym pożarom nawiedzającym miasto.
O dobrych stosunkach mieszkańców Jarocina z dworem za życia Andrzeja Radolińskiego świadczy również fakt, iż jego żona, poślubiona w 1644 r. Katarzyna Mycielska herbu Dołęga, wielokrotnie trzymała do chrztu dzieci mieszczańskie (raz nawet wspólnie z mężem).
Pod koniec życia w 1677 r. Andrzej Radoliński przekazał większość swoich dóbr, w tym Jarocin z okolicznymi wsiami, synowi Andrzejowi (oprócz niego kasztelan doczekał się jeszcze trzech synów: Wojciecha, Stanisława oraz Jana i dwóch córek: Anny oraz Teresy).
Nie przejawiając w ostatnich latach życia zbytniej aktywności publicznej, Andrzej Radoliński skupił swoją uwagę na życiu religijnym, czyniąc fundacje na rzecz kościołów w Jarocinie i Pleszewie.
Andrzej Radoliński zmarł 2 lutego 1681 r., a pochowany został 10 marca tegoż roku w kościele św. Marcina w Jarocinie, w podziemiach kaplicy, którą sam ufundował.
Rok później, w sierpniu 1682 r. zmarła również jego żona Katarzyna Mycielska, licząc w chwili śmierci 56 lat. Pochowana została, podobnie jak jej mąż, w krypcie pod kaplicą Radolińskich. W kaplicy tej do dnia dzisiejszego znajdują się kopie portretów trumiennych obu małżonków i napis poświęcony życiu Katarzyny z Mycielina.
Autor: Iwona Pietras
Bibliografia:
Janas E., Andrzej Radoliński, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, Kraków 1986.
Karwowski S., Genealogie des Hauses Leszczyc von Radolin-Radoliński, Jarocin 1904.
Karwowski S., Geschichte des Hauses Leszczyc von Radolin-Radoliński, Posen 1908.
Karwowski S., Miasto Jarocin i jego dziedzice, Roczniki TPNP, t. XXIX, Poznań 1902.
Leitgeber S., Andrzej Radoliński, pierwszy pan na Jarocinie, „Gazeta Jarocińska” 1994, nr 6.
Niesiecki K., Herbarz polski, t. VIII, Lipsk 1841 (przedruk Warszawa 1979).
Ochmann S., Sejmy lat 1661-1662. Przegrana batalia o reformę ustroju Rzeczypospolitej, Wrocław 1977 (Acta Uniwersitatis Wratislaviensis No 355 Historia XXIX).
Urzędnicy wielkopolscy XVI-XVIII wiek. Spisy, opr. A. Bieniaszewski, red. A. Gąsiorowski, t. I, z. 2, Wrocław 1987.
Żychliński T., Złota Księga Szlachty Polskiej, t. VI, Poznań 1884.
