Jarocin

 

 

Korzkwy – Artur Szenic i styl narodowy

Dwór w Korzkwach koło Pleszewa powstał w XIX w., ale w dzisiejszych czasach na próżno szukać jego zachowanej, pierwotnej architektury. Korzkwy, wzmiankowane już w 1411 r., należały od 1856 r. do rodziny Szeniców, spolszczonej, niemieckiej rodziny Schoenitzów. Dobra rycerskie nabył Fryderyk Józef Jan Szenic, a przeszły one na najstarszego syna Józefa – powstańca styczniowego i członka oddziału Edmunda Taczanowskiego. Pod koniec XIX w. (najprawdopodobniej w 1898 r.) podupadający majątek przeszedł w ręce Artura Szenica (1869-1932), wzorowego gospodarza, społecznika, delegata na Polski Sejm Dzielnicowy  oraz po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, pierwszego starosty pleszewskiego. To on zapragnął gruntownie przebudować XIX-wieczny podupadający dwór w Korzkwach. 

Jako gorliwy patriota Szenic wybrał styl narodowy lub styl polski, jak chcą niektórzy. Była to swoista manifestacja patriotyczna. Udało mu się tego dokonać w 1911 r. przy pomocy Stefana Cybichowskiego, architekta, absolwenta słynnej Politechniki Charlottenburskiej. To on stoi za przebudową gniazda rodziny Szeniców. Cybichowski zrealizował bardzo ciekawy obiekt, nakryty mansardowym dachem, z wysuniętymi w fasadzie dwoma czterookiennymi ryzalitami opiętymi toksańskimi kolumnami. To, co wyróżnia tę realizację, to także neobarokowy portal wejściowy oraz bardzo rzadko spotykana barokowa wieżyczka z sygnaturką. Poddasze było oczywiście mieszkalne, o czym świadczą okna dachowe w liczbie dziewięciu. Datę budowy, a tak naprawdę przebudowy dworu, łatwo zauważyć. Mieści się ona nad wejściem razem z monogramem AS w miejscu kartusza herbowego. Dwór otacza nieduży park z końca XIX w., a prowadzi do niego brama wjazdowa, obecnie zamknięta. 

Dwór robi na odwiedzających duże wrażenie. Wewnątrz znajduje się prostokątna sień ze schodami z boku, a dalej okrągły salon. W okresie międzywojennym był świadkiem licznych rauszy i bali. Znamienitych gości na dworze Szeniców nie brakowało. Wspomnieć wypada ks. prałata Kazimierza Niesiołowskiego, Annę i Stanisława Suchockich, burmistrza Karczewskiego i wielu innych. W części prawej mieścił się pokój właściciela oraz jadalnia, w lewej pokoje mieszkalne. Dwór był widomym znakiem świetności rodziny Szeniców i samego Artura, który odegrał istotną rolę w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. 

W latach 1910-1914 w okolicy nowego dworu pobudowano liczne budynki mieszkalne dla robotników folwarcznych, tzw. czworaki, a także budynki gospodarcze, m.in. stajnie. Pracowitość właściciela sprawiła, że Korzkwy z podupadającego majątku stały się prężnie prosperującym gospodarstwem, o czym donosiła ówczesna prasa. To była największa zasługa Artura Szenica. Był on także aktywny na polu społecznym, na przykład pełnił funkcję prezesa Banku Pożyczkowego w Pleszewie. Za swoje zasługi otrzymał również Krzyż Niepodległości oraz Złoty Krzyż Zasługi. W 1913 r. jego majątek liczył 390 ha. Chowano w nim 40 koni, 255 sztuk bydła opasowego i 100 świń. Stan ten nie zmienił się w 1926 r. A dzisiaj? 

Obecnie dwór w Korzkwach jest niezamieszkały i, podobnie jak tysiące innych tego typu obiektów, niszczeje. Nie pomogło mu wpisanie do rejestru zabytków. Po zakończeniu II wojny światowej majątek został przez komunistów znacjonalizowany i zasiedlony repatriantami ze wschodu. Potem otwarto w nim restaurację, ale i ona zakończyła swoją działalność. Ostatecznie w czasach kapitalistycznych dwór sprzedano prywatnym właścicielom. Nie doczekał się on jednak pełnego remontu. Zważywszy na kubaturę, koszty takiego przedsięwzięcia musiałyby być spore, także z uwagi na nadzór konserwatorski, ale czy musi to brzmieć jak wyrok dla tego ciekawego obiektu? 

Autor: Tomasz Cieślak

Bibliografia:
Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1994, s. 89.
Skuratowicz J., Dwory i pałace Wielkopolski. Styl narodowy, Poznań 2020, s. 167.
Wabiński D., Artur Szenic, w: Groby i sylwetki ziemian z powiatu pleszewskiego, Dobrzyca 2011.